Miejsce, w którym
znajduje się obecna świątynia pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny jest
najstarszą częścią obecnego Lubina. Według tradycji i podań ludowych pierwszą
świątynię chrześcijańską miano tu wznieść około 1175 roku z fundacji Piotra
Włostowica (Własta). Wydaję się to zupełnie nieprawdopodobne, gdyż Włostowic
nie żył już od 22 lat (przyjmuje się, że żył on w latach 1080 _ 1153).
Natomiast mniej wątpliwości może budzić sama data powstania świątyni, chociaż
też jest raczej hipotetyczna. Wiadomo jednak, że kościół na starolubińskim
wzgórzu uprawnienia parafialne uzyskał i rolę tę pełnił dla mieszkańców
okolicznych osad jeszcze przed rokiem 1270. W 1319 r. książę ścinawski Jan
wystawił dokument potwierdzający przywileje miejskie nowego Lubina, lokowanego
na prawie niemieckim jeszcze przed rokiem 1295 (prawdopodobnie przez
ówczesnego księcia ścinawskiego Przemka w 1289 roku), i przekazał pod jego
jurysdykcję osadę Stary Lubin ze wszystkimi jej przywilejami. Wówczas to
funkcję kościoła parafialnego przejął kościół pw. Najświętszej Panny Marii.
Sprowadzony do roli podrzędnej i pozbawiony znacznych dochodów kościółek na
Starym Lubinie zaczął stopniowo chylić się ku upadkowi.
koło 1524 roku kościółek na
starolubińskim wzgórzu przejęli protestanci. W ich posiadaniu był przez
burzliwe lata wojny trzydziestoletniej w wyniku, której uległ dalszej
dewastacji i destrukcji. W tym burzliwym i tragicznym w swych skutkach okresie
niewielki cmentarz przykościelny na Starym Lubinie przeżywał okres, chyba
_największej swojej świetności_. Nasilenie grzebania zmarłych na tym
niewielkim cmentarzyku miało miejsce w latach 1630 - 1634. Wskutek
przywleczonej tutaj dżumy przez ciągle zmieniające się wojska walczących stron
wymarła prawie połowa mieszkańców miasta oraz sąsiednich osad (4 303 osoby, z
tego 2916 na dżumę). Oczywiście zmarłych na dżumę chowano z dala od miasta, a
jednym z takich miejsc był wówczas położony na peryferiach przykościelny
cmentarz w Starym Lubinie. Liczne pochówki zadżumionych sprawiły, że miejsce
to ze strachu zaczęto omijać, co doprowadziło do zawieszenia funkcji
liturgicznych kościoła, który funkcjonował przez wiele lat jako kościół, a
raczej kaplica cmentarna.
W 1676 roku kościół formalnie zwrócono
katolikom, którzy próbowali go odremontować, jednak z powodu braku funduszy
zwrócono go władzom miejskim, które objęło go patronatem. Decyzja o rozbiórce
mocno zniszczonego i grożącego zawaleniem się kościółka zapadła jeszcze w 1677
roku, ale jej realizacja doszła do skutku dopiero w 1680 roku, kiedy to pieczę
nad świątynią ponownie przejęli protestanci. Ostatecznie w 1683 roku
zakończono budowę nowego kościoła o konstrukcji szachulcowej, który dotrwał
szczęśliwie do chwili obecnej w prawie niezmienionej formie. W czasie działań
wojennych w 1945 roku kościół został poważnie uszkodzony, a jego wyposażenie
rozgrabione. Dopiero w latach 1959 _ 1960 na wniosek Wojewódzkiego
Konserwatora Zabytków przeprowadzono prace zabezpieczające i konserwatorskie.
W 1972 roku kościół został przejęty przez parafię Matki Boskiej
Częstochowskiej, a 25.01.1982 r. oficjalnie erygowano nową parafię diecezjalną
pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej Marii Panny. Generalnej odbudowy i
rekonstrukcji świątyni dokonano jednak dopiero w latach 1997 - 2000.
Kościół posadowiony jest na znacznym, sztucznie usypanym wzniesieniu w
zachodniej części miasta. Jest to budowla zorientowana założona na
prostokątnym planie fundamentów wcześniejszej świątyni, z kwadratowym
przedsionkiem i wejściem oraz dwukondygnacyjną, zwężającą się ku górze,
drewnianą wieżą od strony zachodniej, i trójbocznie zamkniętym prezbiterium od
strony wschodniej. Do części nawowej od południa i północy znajdują się
dobudowane przedsionki na rzucie kwadratu, zaś do południowej strony
prezbiterium przylega zakrystia, również zbudowana na planie kwadratu.
Ryglowo-drewniana konstrukcja nawy głównej z przybudówkami wypełniona jest
mieszaniną zaprawy murarskiej, gliny, sieczki i trocin. Ściany wieży wykonane
są z desek. Dachy nawy głównej i przedsionków dwuspadowe z powiekami,
zakrystii _ pulpitowy. Całość kryta gontem. Wieża przykryta jest wysokim,
czterospadowym hełmem, obecnie krytym blachą. Otwory okienne i drzwiowe
prostokątne. Wnętrze świątyni, bardzo skromne pozbawione zabytkowego wystroju.
Zachowały się partie empor, niegdyś bogato zdobione malowanymi ornamentami,
głównie, roślinnymi.
..::STRONA GŁÓWNA::..